– Beata Zawadowicz – Prezes Towarzystwa Lekarskiego Częstochowskiego

Drogie Panie,

W mitologii Maorysów – (rdzennych mieszkańców Nowej Zelandii) istnieje piękne podanie, że kobieta stworzona została z echa i promieni słońca. Już oni zauważali naszą szczególną rolę.

Na wstępie chciałam zaakcentować, że skończył się czas, kiedy kobieta była cieniem mężczyzny. Osobnik alfa, który przez wieki był przekonany, że jest najlepszy, jedyny i niezastąpiony – dzisiaj zajmuje pozycje obronne. Świat zaczyna być zdominowany przez mądre i piękne kobiety. Pozycja jaką osiągnęła współczesna kobieta nie jest jednak wynikiem dobrej woli męskiego świata, a wynika z wielowiekowej ciężkiej pracy, co doprowadzi w niedalekiej przyszłości, do dominacji kobiet nad agresywnym, hałaśliwym światem mężczyzn.Zapewniam Panie, że gdyby w ubiegłym stuleciu kobiety miały większy wpływ na decyzje polityczne to nie byłoby dwóch ostatnich wojen i wielomilionowych ofiar.

Nie będę jednak analizowała cech właściwych dla mężczyzn, podam jedynie kilka cech, które wyróżniają kobiety.

Kobiety mają większe poczucie realizmu. Kobiety rzadko ulegają nastrojom zniechęcenia, a napotykane trudności mobilizują je do działania. Kobiety lubią iść swoją drogą, nie ulegać narzucanym poglądom, zachować własne stanowisko nawet w niesprzyjających okolicznościach. Ludzkość potrzebuje marzycieli, których tak dalece wciągają postępy nauki, że nie dbają o korzyści materialne. Czy ktoś może być większym marzycielem niż kobieta? Do takich pełnych poświęcenia osób należą kobiety. Kobiety są jednocześnie w życiu pragmatykami.

Nadszedł czas, aby kobiety zaczęły odgrywać większą rolę w życiu zawodowym, społecznym i politycznym. Ta konferencja ma nas w tym kierunku zainspirować.

Ja jestem lekarzem i ograniczę swoje wystąpienie do kilku uwag o roli, jaką kobiety odgrywają w tym zawodzie. Kobiety od najdawniejszych czasów próbowały zajmować się leczeniem. Tak było w Sumatrze, Babilonii, Egipcie, Grecji, Rzymie i prekolumbijskiej Ameryce. (Nie było to wówczas akceptowane przez mężczyzn.)

W średniowieczu i czasach nowożytnych kobiety prowadziły zakłady opiekuńcze i szpitale. Poza Włochami, gdzie miały możliwość studiowania medycyny, w całej Europie ich dostęp do zdobywania umiejętności medycznych był bardzo ograniczony. Podobnie jak w Europie tak i w Ameryce szkoły medyczne zamknięte były przed kobietami. Kiedy to zaczęło się zmieniać domeną kobiet było położnictwo. Do najbardziej znanych położnych w dziejach medycyny należy żyjąca w 11 wieku we Włoszech Trotula z Solerno, żona lekarza, która jako pierwsza została lekarzem specjalizującym się nie tylko w ginekologii i położnictwie, ale również w chorobach skóry i leczeniu padaczki. To ona pierwsza napisała podręcznik położnictwa. Pamiętajmy, że w Średniowieczu medycyna była zdominowana przez mężczyzn i ta książka miała wielki wpływ na poznanie chorób kobiecych. W przeciwieństwie do niewielu kobiet lekarzy z tego okresu Trotula była cenionym wykładowcą w szkole medycznej w Solerno. Uznano ją za najlepszego nauczyciela w tej szkole. Musiało minąć wiele lat. W 18 wieku, w czasach Oświecenia słynna była paryska położna madame Boursier (Marguerite Le Boursier Angelique du Coudray). Przez 22 lata była profesorem położnictwa i anatomii na całe królestwo. Te uprawnienia nadał jej królewskim dekretem Ludwik XV. Można ją określić jako pionierkę dydaktyki w położnictwie – do celów dydaktycznych stworzyła fantom kobiety i noworodka. Za jej czasów śmiertelność dzieci wyraźnie spadła.

Akceptacja kobiet jako przedstawicieli profesji medycznej w szerszym zakresie nastąpiła dopiero w 19 i 20 wieku. Poprzedziła ją długa i ciężka walka. U schyłku 19 wieku w Niemczech czynnych zawodowo było 15 licencjonowanych lekarek, ale w tym czasie kobiety lekarki ograniczały swoja aktywność do opieki nad biedakami, którymi nie zajmowali się mężczyźni.

Pozwolę sobie wymienić kilka nazwisk pań, które zdobyły miano kobiet -pionierów w medycynie.

Mary Putnam-Jacobi (1842-1906) – pierwsza kobieta, która zdobyła dyplom farmaceuty w New York College of Pharmacy, była zarazem pierwszą kobietą, która stała się członkiem Faculte de Medecine de Paris. W 1872 r. zorganizowała Stowarzyszenie na rzecz Postępu Medycznego Kształcenia Kobiet.

Elizabeth Blackwell (1821-1910) – pierwsza kobieta w Ameryce, która w 1848 r. ukończyła studia medyczne i otrzymała tytuł doktora medycyny, prowadziła już własną klinikę New York Dispensary for Poor Women and Children i szkołę medyczną. Współpracowała z nią jej siostra Emily Blackwell oraz inna, znana lekarka polskiego pochodzenia, Maria Zakrzewska. Wspólnie utorowały drogę do kariery medycznej nowym pokoleniom kobiet. Przeszły do historii jako pierwsze kobiety w Ameryce i na świecie, które założyły własny szpital i prywatną praktykę lekarską. Stało się tak dlatego, że jako kobiety nie mogły znaleźć nigdzie zatrudnienia.

W 1851 roku w Pensylwanii powstała pierwsza szkoła medyczna dla kobiet.

W postępowej Anglii podania kobiet o przyjęcie na studia medyczne na uniwersytetach Oxford i Cambridge w Londynie były odrzucane.

Pierwszą Polką z dyplomem lekarza była Anna Tomaszewicz-Dobrska (1854-1918). Po ukończeniu prywatnej pensji w Warszawie rozpoczęła studia w Zurychu. W 1877 roku ukończyła studia i otrzymała stopień doktora medycyny. Dyplom jej oznaczał przełom w wieloletniej tradycji medycyny polskiej – po raz pierwszy Polka została lekarzem. Zanim pozwolono jej na podjęcie pracy przeżyła szereg rozczarowań: w kraju nie chciano uznać jej zagranicznego dyplomu, nie przyjęto jej w poczet członków Warszawskiego Towarzystwa Lekarskiego. Dopiero w 1880 roku rozpoczęła praktykę lekarską w zakresie chorób dziecięcych i kobiecych. Oprócz licznych zasług lekarskich dr Dobrska miała osiągnięcia społeczne. Była założycielem Towarzystwa Kolonii Letnich i Towarzystwa Dobroczynności. Była współzałożycielem Towarzystwa Kultury Polskiej. Wspólnie z Marią Konopnicką i Elizą Orzeszkową w 1907r. doprowadziła do zorganizowania I Zjazdu Kobiet Polskich.

Nie mogę tu nie wspomnieć o Marii Skłodowskiej-Curie (1867-1934), która badała i odkryła zjawisko promieniotwórczości za co w 1903 r. otrzymała nagrodę Nobla. Nie została ona przyjęta do Francuskiej Akademii Nauk z powodu jednej przyczyny – bo była kobietą. Dopiero kolejna nagroda Nobla w dziedzinie chemii za badania nad właściwościami polonu i radu uzyskana w 1911 r. spowodowała przyjęcie jej do Francuskiej Akademii Nauk.

Pierwszą kobietą, która otrzymała nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny (w 1947 r.) była Gerty Theresa Cori. W roku 1977 nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny otrzymała Rosalin Yalow – za wprowadzenie nowych technik diagnostycznych. Do dnia dzisiejszego jeszcze 6 innych kobiet naukowców otrzymało nagrodę Nobla. W 1983, w 1988, w 2004, w 2008 i dwie panie w 2009.

Widzimy, że na przestrzeni wieków kobiety łamały stawiane przed nimi bariery i obecnie wiele kobiet zostaje pracownikami naukowymi, profesorami, kierownikami klinik, ordynatorami oddziałów, rektorami uczelni medycznych a także w obecnym rządzie kobieta jest ministrem zdrowia.

Drogie Panie,

jeszcze raz serdecznie dziękuję za zaproszenie i udzielenie mi głosu na temat roli kobiety we współczesnym świecie i medycynie.

W zarysie podałam informację jaka rolę spełniały i spełniają kobiety w medycynie. Wszystkim nam, życzę wielkiej wiary w siebie i w sukces, na który jesteśmy skazane. Zapraszam wszystkich na panel dyskusyjny poświecony zdrowiu kobiety, podczas którego przedyskutujemy największe zagrożenia dla zdrowia kobiet i sposoby zapobiegania ich powstawaniu. Rozpoczniemy go bezpośrednią transmisją z pracowni hemodynamiki Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie i pokażemy zabieg angioplastyki ratujący serce i życie w zawale serca u kobiety.